บ้านกระแชงเป็นชุมชนริมฝั่งแม่น้ำน้อยซึ่งเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำเจ้าพระยา ลำน้ำมีความคดเคี้ยวไหลผ่านที่ราบภาคกลางจากชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง พระนครอยุธยา และไหลมาบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาอีกครั้งที่ อ.บางไทร

ที่ตั้งบ้านกระแชงเป็นที่ลุ่มต่ำปลายลำน้ำ แม่น้ำน้อยไหลค่อนข้างตรง มีเวิ้งน้ำและแนวไม้ร่มรื่น ทำให้บรรดาเรือมอญ หรือเรือกระแชง ซึ่งเป็นเรือขนาดใหญ่ มีประทุนใช้เดินทางค้าขายเป็นระยะทางไกลๆ มาจอดพัก และต่อมาได้ตั้งถิ่นฐานอย่างถาวร จึงถูกเรียกว่า บ้านกระแชง ตามลักษณะเรือค้าขายของชาวมอญที่ผ่านมาจอดเป็นจำนวนมาก

บ้านกระแชง เป็นชุมชนเกษตรกรรมที่มักเผชิญกับน้ำหลากอยู่เสมอ การปลูกสร้างบ้านจึงเป็นเรือนยกพื้นสูง และมักมีเรือผูกอยู่ใต้ถุนกันแทบทุกบ้าน  นับเป็นภูมิปัญญาของชาวน้ำในที่ราบภาคกลางที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา กระแสน้ำยังไหลช้าและเอ่อท้นเพราะใกล้ปลายน้ำที่บรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยา ลักษณะสองน้ำเช่นนี้เองที่ทำให้มีกุ้งแม่น้ำชุกชุม ชาวกระแชงจึงมีความเชี่ยวชาญในการพายเรือตกกุ้งซึ่งมีขนาดใหญ่ และสดมาก กุ้งย่าง น้ำปลาหวานสะเดา หรือเพียงจิ้มน้ำจิ้มพริกโขลก กระเทียม มะนาว น้ำปลาก็อร่อย ไม่เพียงเป็นเมนูรับแขกขึ้นหน้าขึ้นตา แต่ยังบอกเล่าเรื่องราวทางธรรมชาติของชุมชนที่เชื่อมโยงกันได้เป็นอย่างดี

ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านกระแชงมีฐานกิจกรรมสนุกๆ สำหรับเด็กๆ และครอบครัวให้มาเรียนรู้แม้จะดูเหมือนเป็นเรื่องใกล้ตัว การหาอยู่หากิน เช่น การทำนาดำในที่ราบภาคกลาง การเพาะเห็ดในโรงเรือน เลี้ยงจิ้งหรีดเป็นอาหารโปรตีน การทำขนมไทย และอาหารการกินประจำภาคกลาง จนถึงการต่อเรือกระแชงจำลองตามความเป็นมาของท้องถิ่น เรื่องราวการเรียนรู้ทั้งหมดนั้น สามารถเชื่อมโยงไปสู่ชุดความรู้อื่นๆ ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ วิทยาศาสตร์ การปรับตัวของชุมชนในที่ราบลุ่มจนเกิดเป็นวิถีชีวิตที่เรียบง่ายและสะท้อนความอุดมสมบูรณ์ออกมาบนความอิ่มหนำ

การเรียนรู้นอกห้องเรียนจะช่วยให้เราเข้าใจ และชุมชนกระแชงก็เป็นหนึ่งในตัวอย่างการเรียนรู้อันแสนพิเศษที่กลมกลืนและกลมกล่อม

การเรียนรู้ที่แท้จริง อาจไม่ใช่การเรียนรู้ในเรื่องยากๆ ที่ไกลตัว หากเป็นการเรียนรู้จากเรื่องง่ายๆรอบๆ ตัว ที่เชื่อมโยงไปสู่สภาพแวดล้อม

ศูนย์การเรียนรู้ตำบลกระแชง อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 50 กม. ใช้เวลาเดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัว ประมาณ 1 ชั่วโมง เส้นทางที่สะดวกที่สุดคือทางพิเศษอุดรรัถยา หรือทางด่วนปากเกร็ด – บางปะอิน โดยลงที่ด่านบางปะอิน

แหล่งท่องเที่ยวใกล้เคียงกับชุมชนกระแชง คือศูนย์ศิลปาชีพบางไทร ซึ่งเป็นแหล่งรวบรวมงานศิลปหัตถกรรมชั้นยอดจากครูช่างทั่วประเทศ ทั้งงานผ้าทอต่าง ๆ โดยเฉพาะผ้าไหมชั้นเยี่ยม ผลิตภัณฑ์จักสาน งานแกะสลัก เครื่องเงิน ฯลฯ รวมทั้งยังเป็นศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์ศิลปาชีพจากแหล่งผลิตอีกด้วย

นอกจากนี้ ยังมีพระราชวังบางปะอินที่ห่างออกไปประมาณ 27 กม. อันประกอบด้วยพระที่นั่งต่างๆ ที่งดงาม ใกล้กันเพียงชั่วคลองกั้นคือวัดนิเวศธรรมประวัติราชวรวิหาร ซึ่งเป็นพระอารามหลวงและเป็นวัดเดียวในประเทศไทยที่สร้างด้วยสถาปัตยกรรมแบบโบสถ์คริสต์

อาหารเด่นในย่าน อ.บางไทร คือกุ้งแม่น้ำสด ๆ ร้านแนะนำที่ไม่ควรพลาดคือร้านริมน้ำบางไทร  ที่มีกุ้งแม่น้ำย่าง สายบัวสดผัดก้ามกุ้ง ทอดมันปลาน้ำเงิน ปลากราย อีกร้านคือร้านสี่แควกุ้งเผา  และร้านกาแฟ ใกล้ ๆ กับศูนย์ศิลปาชีพบางไทร ชื่อร้านคาเฟ่ เดอ บางไทร เสิร์ฟกาแฟ และขนมปังปิ้ง

ใช้แนวคิด “ปลูกทุกอย่างที่กิน กินทุกอย่างที่ปลูก” มาเป็นหัวใจแห่งการเรียนรู้และถ่ายทอดให้กับเด็ก ๆ จากโรงเรียนนานาชาติ หรือครอบครัวที่มีโอกาสเข้ามาสัมผัส

การท่องเที่ยวและเรียนรู้ที่บ้านทุ่งกระโปร่งจึงเป็นการเรียนรู้ที่อิ่มหนำไปพร้อมกับความสนุก

ชื่อแปลก ๆ ว่าบ้านทุ่งกระโปรงนั้น แท้ที่จริงเป็นการเกลื่อนกลายทางภาษาจากบ้านทุ่งกะปง  ด้วยความเป็นทุ่งโล่งต่อกับชายป่าเขาใหญ่ ตกค่ำมักจะมีสัตว์ป่าขนาดใหญ่แอบลงมากินพืชผักที่ปลูกไว้ โดยเฉพาะช้าง จึงต้องใช้กะปง หรือเกราะไม้ไผ่เคาะไล่จนสนั่นไปทั้งบ้าน  แต่คนรุ่นหลังไม่รู้จักกะปง เลยเรียกผิดความกลายเป็นทุ่งกระโปรงไป

ปัญหาจากสัตว์ป่าลงมากินพืชไร่ ทำให้ชาวบ้านเริ่มตระหนักว่า สิ่งที่ปลูกขายนั้นเป็นของกินไม่ได้ ยิ่งถ้าราคาตก ขายก็ขาดทุน หนำซ้ำเก็บไว้กินประทังชีวิตก็ไม่ได้  จึงริเริ่มไปสู่การปลูกไม้ผล ทั้งกระท้อน ทุเรียน มังคุด เงาะ ลองกอง ผลไม้ที่เหมาะกับพื้นที่ชายป่าที่มีความชุ่มชื้น ขณะเดียวกัน ไม้ใหญ่ที่มีมาแต่ตั้งแต่รุ่นพ่อแม่ปลูก ทั้งยางนา กระบกก็เก็บรักษาไว้เพื่อให้ร่มเงา

ระหว่างที่รอผลผลิตจากไม้ยืนต้น ก็หาแหล่งรายได้อื่นเสริมจึงปลูกผักกูดใต้ร่มเงาไม้ใหญ่ อาศัยว่า ที่ดินผืนนี้มีระบบหมุนเวียนของน้ำที่ดี น้ำจึงใสสะอาด เหมาะกับผักกูดที่ต้องการน้ำหมุนเวียน  บ้านทุ่งกระโปรงจึงกลายเป็นแหล่งปลูกผักกูดใกล้กรุง เป็นที่ต้องการของพ่อค้าแม่ค้าจนต้องมารับซื้อถึงบ้านทุกวัน

ผลไม้ที่ปลูกไว้ก็ปลูกด้วยวิธีตามธรรมชาติ ไม่ใช้สารเคมี เพราะใช้หลักการที่ว่าปลูกไว้กินเองก่อน ผลผลิตที่ได้จึงมีคุณภาพดี ปัจจุบันนี้ ทุเรียนหมอนทองป่าขะ เป็นทุเรียนที่ขึ้นชื่ออีกแหล่งหนึ่งของ จ.นครนายก

บ้านทุ่งกระโปรงจึงเป็นแหล่งเรียนรู้ในด้านการเกษตรที่เชื่อมโยงไปถึงระบบนิเวศสำหรับเด็ก ๆ และครอบครัวได้เป็นอย่างดี เพราะมีกิจกรรมสนุกๆ ที่สร้างประสบการณ์ใหม่ๆ ให้กับผู้มาเยือนในเรื่องอาหารการกิน โดยมีการเก็บหาพืชผักต่าง ๆ ทั้งผักกูด ผักติ้ว ผักกินใบนานาชนิดมากินกับน้ำพริกพื้นบ้านที่ปรุงเอง  ในหน้าฝน ระหว่างเดือนพฤษภาคม –  กรกฎาคม ก็มีผลไม้นานาชนิดให้เก็บหา รวมไปถึงเรียนรู้การทำกระท้อนสามรสของดีจากบ้านทุ่งกระโปรง

แม้จะเกี่ยวข้องกับการเกษตร และของกินหลากหลาย แต่เนื้อแท้แล้วเป็นการบอกเล่าเรื่องราวในธรรมชาติที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กันเป็นวงวัฏจักร ทั้งพืชพันธุ์และระบบน้ำ ดิน

ความสำเร็จพร้อมกับการรักษาไม้ใหญ่ในที่ดินบรรพบุรุษทั้งกระบก ยางนา และปลูกผักกูดในร่มเงาไม้ผลทั้งทุเรียน มังคุด เงาะ กระท้อน มีกิจกรรมสนุกๆ มากมายในเรื่องอาหารการกินที่สะท้อนให้เห็นถึงการเชื่อมโยงระบบดินและน้ำ

การเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวใช้เส้นทางรังสิต – องครักษ์ – บ้านนา ระยะทางประมาณ 100 กม.  จากตลาด อ.บ้านนา ใช้ทางหลวงหมายเลข 3222 บ้านนา – แก่งคอยอีก 7 กม. หรือใช้บริการรถตู้กรุงเทพฯ – นครนายกจากอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิลงที่ตลาดบ้านนา

แหล่งท่องเที่ยวในละแวกใกล้เคียงเป็นที่เที่ยวธรรมชาติ คือน้ำตกกระอาง และน้ำตกโกรกอีดก

นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมผจญภัยต่าง ๆ ภายในโรงเรียนนายร้อย จปร.

แหล่งที่กินใกล้เคียง คือก๋วยเตี๋ยวเป็ดบ้านนา เป็นก๋วยเตี๋ยวเป็ดตุ๋นและเป็ดพะโล้เจ้าเก่า ขายมานานกว่า 50 ปี อยู่ใกล้กับตลาดบ้านนา รวมทั้งขนมกุยช่าย เจ้าเก่าของตลาดบ้านนาคือร้านเจ๊หงอ ไส้กุยช่าย ไส้เผือก ไส้มันแกว เนื้อแป้งบาง น้ำจิ้มเข้มข้น

เมื่อชุมชนโบราณกลางสวนมะพร้าวที่เงียบสงบได้เปลี่ยนมาเป็นห้องเรียนกลางแจ้ง นำเด็ก ๆ เรียนรู้ตั้งแต่เรื่องราวของมะพร้าว ดนตรีไทย วัดโบราณสมัยพระเจ้าตาก ไปจนถึงลม และน้ำ ผลลัพธ์ก็คือชีวิตชีวาที่กลับคืนมาสู่ร่องสวน

บ้านบางพลับเป็นชุมชนชาวสวนแห่ง อ.บางคนที ที่มีการตั้งถิ่นฐานมานานกว่า 200 ปี มีวัดโบราณคือวัดบางพลับ และวัดแก่นจันทร์เจริญ ซึ่งไม่เพียงมี “ต้นจัน” เก่าแก่อายุไม่น้อยกว่า 200 ปี ยังมีเสนาสนะแบบไทยภาคกลางแท้ๆ ที่สร้างขึ้นในสมัยพระยาตากเป็นหลักฐาน

ผู้เชี่ยวชาญในท้องถิ่นแขนงต่าง ๆ ได้ร่วมกันจัดตั้งศูนย์เรียนรู้ชุมชนเพื่อถ่ายทอดความรู้ และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่หลากหลาย โดยมีมะพร้าวเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ และยังคงท้องร่องในขนัดสวนแบบดั้งเดิมเอาไว้ ฐานการเรียนรู้ภายในชุมชนของบ้านบางพลับซ่อนตัวอยู่ตามบ้านของ “ผู้รู้” แขนงต่าง ๆ ในชุมชน มีจักรยานเป็นพาหนะ พาเปลี่ยนคาบเรียน ไปได้ทุกห้องอย่างปลอดภัย เพราะถนนร่มรื่น มีรถยนต์น้อย

องค์ความรู้ดั้งเดิม คือการเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวให้กลายเป็นน้ำตาลปึก ในสมัยโบราณจะบรรจุในหม้อดินเผาทรงแป้น ๆ เรียกว่าหม้อตาล การเคี่ยวน้ำตาลจะเริ่มตั้งแต่การปาดจั่น หรือช่อดอกมะพร้าวตัวผู้ให้น้ำหวานไหลรินออกมาช้า ๆ รองไว้ด้วยกระบอก ใส่ไม้ฝาดๆ เพื่อกันเสีย จากนั้นจึงเริ่มทำการเคี่ยวให้งวด ซึ่งใช้เวลาหลายชั่วโมง เตาก็เป็นเตาฟืนที่ออกแบบให้ประหยัดพลังงาน โดยใช้ทางมะพร้าว กาบ  เปลือกแห้งเป็นเชื้อเพลิงเสร็จสรรพ

จากมะพร้าวกลายมาเป็นน้ำตาลหวานๆ ใช้ทำกับขนมหวาน และข้าวอร่อยกว่าน้ำตาลทราย กะลามะพร้าวยังกลายมาเป็นซอ เครื่องดนตรีไทยที่เป็นพระราชนิยมมาตั้งแต่ครั้งรัชกาลที่ 2 เราจึงมาทำความรู้จักศาสตร์แห่งซอที่บ้านพญาซอ เพราะบางคนทีเป็นแหล่งมะพร้าวซอที่ต้องมีทรงผลพิเศษเป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วเท่านั้นจึงจะถูกคัดมาทำได้

ชาวสวนบ้านบางพลับอยู่กับผลไม้มานานแสนนานจึงมีวิธีทำให้ผลไม้ “กลับชาติ” มาเกิดใหม่ จากที่เปรี้ยวจี๋จนไม่มีใครอยากลองชิมก็กลับกลายมาเป็นหอมหวานอร่อย วิธีชุบชีวิตก็คือการเชื่อม แช่อิ่ม ไม่เพียงหอมหวานแต่ยังสวยงามอีกด้วย หรือถ้าพิสดารกว่านั้น ผลไม้ยังกลายเป็นถ่านได้อีกด้วย เทคนิคของพี่สถาพรในการนำผลไม้สดๆ เหลือกินมาทำเป็นถ่านรูปผลไม้เอาไว้ช่วยดูดซับกลิ่น พร้อมกับตั้งโชว์ไปด้วยก็แสนเก๋

บางทีอยู่ที่บ้านบางพลับเราอาจได้ยินเสียงลมซู่ซ่าพัดยอดมะพร้าว ลุงอุดมจะพาเราไปรู้กับกระแสลมด้วยเครื่องมือที่เด็ก ๆ ทุกคนต้องชอบแน่นอน เพราะคุณตาจะพาพวกเราทำว่าว และว่าวที่จะเล่นกันก็ไม่ใช่ธรรมดา แต่เป็นว่าวจุฬาตัวยักษ์ ว่าวปักเป้าเฉี่ยวโฉบที่จะบอกเราว่าฤดูนี้ลมกำลังพัดมาจากทิศไหน

เหนื่อยๆ จากกิจกรรมที่อัดแน่นในสวนร่มรื่น อย่าลืมแวะทักทายปู่ต้นจันที่หน้าวัดแก่นจันทร์ฯ ก่อนจะไปพักผ่อนที่เรือนโฮมสเตย์ หลับฝันดีในเสียงขับกล่อมของลมแม่น้ำ

การเดินทางโดยรถยนต์ ระยะทางเพียง 90 กม.เศษจากกรุงเทพฯ ใช้เส้นทางถนนพระราช 2 เพียง 1 ชั่วโมงเท่านั้น

บ้านบางพลับอยู่ตรงคนละฝั่งแม่น้ำกับค่ายบางกุ้งซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวประวัติศาสตร์ สามารถนั่งเรือข้ามแม่น้ำแม่กลองไปเที่ยวชมได้ เช่นเดียวกับอุทยาน ร.2 และตลาดน้ำอัมพวา ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวขึ้นชื่อที่ห่างไปเพียงไม่ถึง 10 นาที

ในย่านนี้เป็นแหล่งที่กินขึ้นชื่อ โดยเฉพาะอาหารไทยและกุ้งแม่น้ำ ร้านตั้งอยู่ริมแม่น้ำบรรยากาศน่าสบาย ได้แก่ ร้านไพลิน ริเวอร์เทอร์เรซ ใกล้กับวัดบางกุ้ง และร้านเจ้าสำราญ หรือถ้าต้องการอาหารจานด่วนจานเดียวง่าย ๆ ก็จั๊กเป็ดย่าง บางคนที ร้านเก่าบนเส้นทางตลาดน้ำอัมพวาไป อ.บางคนที

สำหรับร้านกาแฟ BambooThe Coffee Parlour เสิร์ฟกาแฟเอสเปรสโซ่พร้อมลาเต้อาร์ต และเครื่องดื่มเย็นนานาชนิด ร้านภพรักกาแฟก็มีทำเลที่น่านั่งชิล และร้านจีรัง

บรรยากาศของชุมชนบ้านน้ำทรัพย์ทั้งอาคารโรงเรือน ที่พักโฮมสเตย์ สร้างด้วยรูปแบบของคาวบอยตะวันตก เมื่อเดินทางมาจากตัว อ.แก่งกระจาน ประมาณ 20 นาทีมาถึงบ้านน้ำทรัพย์ จึงราวกลับพลัดหลงเข้ามาในบรรยากาศ gold rush หรือยุคตื่นทองแต่คาวบอยแห่งบ้านน้ำทรัพย์ เป็นคาวบอยที่ขุดหาทองจากผืนแผ่นดินอันอุดมสมบูรณ์ในถิ่นฐานของตนเอง  ซึ่งเป็นที่ลุ่มต่ำทางด้านทิศเหนือของอ่างเก็บน้ำเขื่อนแก่งกระจาน

จุดเริ่มต้นแห่งการเรียนรู้ที่บ้านน้ำทรัพย์เกิดขึ้นเมื่อผู้นำในชุมชนต้องการสร้างความกลมเกลียวขึ้นในหมู่บ้าน จึงริเริ่มทำโครง งานด้านวิถีเกษตรพึ่งตนเอง โดยน้อมนำเอาหลักการเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ เมื่อในชุมชนได้ลงมือทำจนเกิดความรู้แล้ว จึงเปิดเป็นศูนย์เรียนรู้ขึ้น มุ่งเน้นการปรับตัวให้อยู่ใกล้ชิดกับธรรมชาติอย่างกลมกลืน

จุดเด่นของ “โรงเรียนคาวบอยพอเพียง” แห่งนี้ นอกจากฐานการเรียนรู้วิถีเกษตรธรรมชาติและพึ่งพาตนเองแล้ว ยังมีกิจกรรมขี่ม้า เมื่อขี่ได้อย่างคุ้นเคยแล้วก็จะมีโปรแกรมขี่ม้าออกลุยป่าท่องธรรมชาติรอบ ๆ หมู่บ้าน ซึ่งเป็นด้านเหนือที่อยู่ทางต้นน้ำของเขื่อนแก่งกระจาน ม้าที่นำมาเลี้ยง มีทั้งม้าพันธุ์พื้นเมืองและม้าขนาดใหญ่ที่ใช้งานในกองทัพมาก่อน ซึ่งที่บ้านน้ำทรัพย์เป็นสถานที่ฟื้นฟูและดูแลม้าเหล่านี้ จึงถูกนำมาใช้ในกิจกรรมการเรียนรู้ และมีการขี่ออกตรวจตราการลักลอบตัดไม้ในเขตป่าชุมชนอย่างสม่ำเสมอ

นอกจากฐานการเรียนรู้ต่าง ๆ ได้แก่ การทำถ่านไม้  น้ำยาสมุนไพรไล่แมลง ทำปุ๋ยหมักชีวภาพ และฮอร์โมนปลูกพืชเพิ่มผลผลิต การทำทองม้วน และแปรรูปผลไม้นานาชนิดแล้ว เด็ก ๆ ยังจะได้ทำความรู้จักม้าอย่างใกล้ชิด ทั้งการดูแล  ให้อาหาร สร้างความคุ้นเคยระหว่างกัน หลังจากนั้นสามารถหัดขี่ม้าในลานฝึกขี่ม้า โดยมีผู้เชี่ยวชาญมาช่วยดูแลอย่างใกล้ชิด จนกระทั่งมีความคุ้นเคยดีจึงสามารถออกขี่ม้าท่องป่าสัมผัสธรรมชาติ  ซึ่งม้าเป็นสัตว์พาหนะที่เหมาะกับการเที่ยวชมธรรมชาติอย่างยิ่งเพราะไม่ต้องใช้น้ำมัน และไม่ส่งเสียงดังมากนัก

เนื่องจากบ้านน้ำทรัพย์ ตั้งอยู่เหนือเขื่อนแก่งกระจาน ชาวบ้านมีความเชี่ยวชาญในการหาปลามาก่อน จึงมีกิจกรรมหาปลามาเป็นอาหาร และเลือกเก็บวัตถุดิบในท้องถิ่น ตลอดจนพืชผักอินทรีย์มาปรุงเป็นอาหารเพื่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างสนุกและครบวงจรด้วย

บ้านน้ำทรัพย์ ตั้งอยู่ห่างจากตัวอำเภอแก่งกระจานประมาณ 15 กม. สภาพเส้นทางยังเป็นป่าและพื้นที่เกษตรกรรม การเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวจึงน่าจะเหมาะสมที่สุดในการมาเยือนที่นี่ โดยใช้เวลาเดินทางจากกรุงเทพฯ ไม่เกิน 2 ชั่วโมง 30 นาที ใช้เส้นทางถนนพระราม 2 ผ่านแยกวังมะนาว อ.เขาย้อย ตัวเมืองเพชรบุรี อ.ท่ายาง และ อ.แก่งกระจาน  ซึ่งเป็นเส้นทางสายเก่าที่อ้อมกว่าเล็กน้อยแต่สภาพถนนดี และผ่านแหล่งท่องเที่ยวหลายแห่ง โดยเฉพาะพระนครคีรี

แหล่งที่เที่ยวในละแวกนี้ นอกจากแวะเที่ยวชมพระนครคีรีหรือเขาวังแล้ว ยังอาจใช้เวลาเดินชมความงามของวัดมหาธาตุวรวิหารที่มีงานปูนปั้นอันอ่อนช้อยฝีมือช่างเมืองเพชรร่วมสมัย และวัดใหญ่สุวรรณารามที่ประกอบด้วยงานชิ้นเอกของอยุธยา ในตัวเมืองเพชร   ส่วนใกล้กับบ้านน้ำทรัพย์ก็คืออ่างเก็บน้ำเขื่อนแก่งกระจานที่มีกิจกรรมพายเรือ เล่นน้ำ ไปดูนก และเดินป่าศึกษาธรรมชาติที่อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน

แหล่งที่กินในละแวก อ.แก่งกระจาน ห่างจากบ้านน้ำทรัพย์ ประมาณ 30 นาทีมีร้านอาหารตั้งอยู่ริมอ่างเก็บน้ำเขื่อนแก่งกระจาน เมนูต้มยำปลา แกงป่า ปลาลวกเป็นเมนูขึ้นชื่อเพราะได้ปลาสด ๆ จากในเขื่อน ร้านเก่าแก่ในย่านนี้ ได้แก่ ร้านริมแก่ง ถัดไปคือร้านแก่งกระจานรีวิว   ส่วนร้านกาแฟ มีร้านกาแฟสด@แก่งกระจาน บรรยากาศร่มรื่นริมของภายในเขื่อนแก่งกระจาน

ชุมชนท่องเที่ยว และเรียนรู้บ้านบุไทร ตั้งอยู่ในหุบเชิงเขาใกล้กับอุทยานแห่งชาติทับลาน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของผืนป่ามรดกโลกดงพญาเย็นเขาใหญ่ ที่แห่งนี้เริ่มต้นจากความพยายามเพาะเห็ดหอม แต่เนื่องจากมีธรรมชาติที่สวยงาม อากาศดี จึงได้รับการส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาในด้านการท่องเที่ยวชุมชนและเปิดเป็นโฮมสเตย์ โดยมีจุดเด่นอยู่ที่อากาศเย็นสบาย วิถีชีวิตที่เรียบง่าย เน้นการเกษตรกรรมยั่งยืนที่เหมาะสมกับพื้นที่ เช่น การทำโรงเรือนเพาะเห็ดหอม และพัฒนาองค์ความรู้ให้ได้เห็ดหอมคุณภาพดีในสภาพพื้นที่ที่อากาศไม่ได้หนาวเย็นตลอดทั้งปี การปลูกดอกเบญจมาศเพื่อส่งออก ผักสลัด และผักปลอดสารพิษต่าง ๆ สวนองุ่น สวนดอกหน้าวัว และการทำไร่นาสวนผสม

การปลูกพืชผักต่าง ๆ ได้ถูกนำมาประยุกต์เป็นกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับครอบครัว เปิดโอกาสให้เด็ก ๆ ได้มีโอกาสสัมผัสสวนเกษตรแบบปลอดสารเคมี และได้มาลงมือทำจริงเหมือนกับชาวชุมชน โดยใช้รถอีแต๊กซึ่งเป็นน้องเล็กของรถอีแต๋นเป็นพาหนะในการลงในแปลงเกษตร  และพักกับชุมชนที่เปิดบ้านเป็นโฮมสเตย์โดยแบ่งพื้นที่อย่างเป็นสัดเป็นส่วน เรียกว่าเป็นการเรียนรู้การใช้ชีวิตแบบชาวไร่อย่างแท้จริง

นอกจากความสนุกในแปลงผลผลิตแล้ว ยังมีโปรแกรมนำเด็ก ๆ ขึ้นไปยังจุดชมวิวผาเก็บตะวันที่งดงามขึ้นชื่อยามอาทิตย์อัสดง และสายหมอกที่ถูกกระแสลมหอบเขาปะทะใบหน้า ยิงลูกไม้มะค่าด้วยหนังสติ๊กส่งให้ลูกไม้ลิ่วไปงอกงามในหุบใหญ่เพื่อช่วยแพร่กระจายพันธุ์ไม้

ไปเดินป่าชมน้ำตกสวนห้อมและน้ำตกห้วยใหญ่ ซึ่งเป็นต้นน้ำของสายธารที่หล่อเลี้ยงแปลงเกษตรกรรมในหุบแห่งวังน้ำเขียว เป็นการเชื่อมโยงให้เห็นจากธรรมชาติมาสู่ชุมชน  และไปซุ่มดูกระทิงที่เขาแผงม้า ซึ่งเป็นสิ่งยืนยันการกลับมาของสัตว์ป่าเมื่อถิ่นอาศัยได้รับการฟื้นฟูและปลอดภัยจากการล่า

กิจกรรมการเรียนรู้ที่บ้านบุไทรจึงไม่เพียงพาเด็ก ๆ ไปสัมผัสบรรยากาศของการเรียนรู้จากการลงมือในด้านการเกษตรยั่งยืน แต่ยังเชื่อมโยงไปถึงผืนป่าที่เป็นมรดกโลก ที่นำไปสู่ความเข้าใจในการดำเนินชีวิตให้สอดคล้องกลมกลืนกับธรรมชาติ การลดใช้สารเคมี ใช้เศษวัสดุจากการเกษตรที่หาได้ในท้องถิ่นมาหมักปุ๋ยแทน เป็นการลดรายจ่าย ขณะเดียวกันยังลดสารเคมีที่ ปนเปื้อนลงสู่แหล่งน้ำด้วย  ความเข้าใจใหม่ ๆ ในโลกธรรมชาตินี้ มิได้เกิดขึ้นในห้องเรียนที่เคร่งเครียด แต่มาพร้อมกับการเล่นสนุกและเก็บกินได้

การเดินทางมายัง อ.วังน้ำเขียว สามารถใช้บริการรถปรับอากาศหรือรถตู้ ระยะทางประมาณ 260 กม. ใช้เวลาเดินทาง 4 ชั่วโมงเศษ จากนั้นสามารถหารถเช่าจากตลาดวังน้ำเขียว หรือตลาดกม.79 ให้ไปส่งยังชุมชน  แต่การขับรถเองก็เป็นทางเลือกที่ดี เพราะมีโอกาสได้ชมทิวทัศน์ที่งดงามของเส้นทางหมายเลข 304 กบินทร์บุรี – ปักธงชัย – นครราชสีมา ที่ผ่ากลางผืนป่ามรดกโลกดงพญาเย็นเขาใหญ่ มีเส้นทางที่คดเคี้ยวสูงชันช่วงหนึ่งระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 75 – 90

นอกจากบรรยากาศของรีสอร์ตต่าง ๆ ในอ.วังน้ำเขียวถือว่ามีอากาศดีที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศแล้ว ยังมีแหล่งท่องเที่ยวข้างเคียงในเขตอุทยานแห่งชาติทับลานที่มีความงดงามของผาเก็บตะวัน และน้ำตกที่สวยงาม ซึ่งสามารถรวมอยู่ในโปรแกรมของการท่องเที่ยวกับชุมชน

สำหรับร้านอาหาร มีให้เลือกหลากหลาย เน้นที่ผลิตภัณฑ์จากพืชผักอินทรีย์ ผลไม้ และเห็ดนานาชนิด ร้านครัวต้นไทร อยู่ที่ ต.ไทยสามัคคี ทางเดียวกับทางไปสวนลุงไกร เด่นที่ลาบเห็ด ต้มยำเห็ดรวม ครัวมิ่งไม้ เป็นอีกร้านที่ขึ้นชื่อที่นักท่องเที่ยวนิยมแวะ   ร้านกาแฟ มีให้เลือกมากมาย เช่น ร้าน ณ ศิริ         แบล็กกยาร์ด คาเฟ่ มีทั้งกาแฟและอาหารไทย โรงคั่วกาแฟวังน้ำเขียว และ 22°C Cafe